ለዛሬ ብዙዎቻችን ዜማውን የምናውቀውን ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ የሚለውን የዘማሪ ይልማ ኃይሉን የመዝሙር ግጥም እነሆ
ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ
ዘማሪ ይልማ ኃይሉ
ንሴብሆ ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ
ንሴብሆ ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ 2 x አዝማች
ለምስጋና ቀሰቀስከኝ በእኩለ ሌሊት
በተመስጦ ስለፍቅርህ ልዘምር ማህሌት
ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ ፡፡
አዝማች
ስመለከት ወደ ሰማይ በጨረቃ ብርሃን
ግርማ ለብሶ አስገረመኝ የአምላኬ ዙፋን
ንሴብሆ ለአመላከ ዕዝራ
አዝማች
ኑ በእግዚአብሔር ደስ ይበለን በመንፈስ እንዘምር
ዕልል እንበል በመስጋና ጸጋውን እንጀምር
ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ
አእዋፉ በማለዳ መዝሙር ሲጀምሩ
በቋንቋቸው የአንተን ክብር በሚስጢር ሲያወሩ
ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ
አዝማች
ከበሮ ሆይ ጸናልናል ሆይ ለምስጋና ተነስ
በማለዳ ለጌታችን ምስጋና እናድርስ
ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ
ከበሮ ሆይ ጸናልናል ሆይ ለምስጋና ተነስ
በማለዳ ለጌታችን መስጋና እናድርስ
ንሴብሆ ለአምላከ ዕዝራ
---- አዝማች ------
ፍቅርተ ማርያም አደባባይ ቆሜ የሚለውን ቆየት ያለ የፈንቱ ወልዴን ቁጥር 4 መዝሙር እንድንጽፍላት በጠየቀችን መሠረት ለሌሎቻችንም እንዲሆን መዝሙሩን እነሆ ብለናል መዝሙሩ ሙሉ ለሙሉ ስብከትና ተግሳጽን የያዘ ሲሆን በተለይ በአገልግለት ስፍራ ላይ ላለን ጥሩ ምክር ነው እህታችን ዘማሪ ፋንቱ ወልዴ አሁንም በማገልገል ላይ ስትሆን እስከ ቁጥር ሰባት ድረስ መዝሙሮችን አሳትማለች ለህታችን ከዚህ በላይ የምታገለግልበት እድሜና ጸጋ እግዚአብሔር ይስጣት፡፡
አደባባይ ቆሜ
አደባባይ ቆሜ ስምህን ከመስበክ
መጀመሪያ ልቤ ከፊትህ ይንበርከክ
ከአገልግሎት በፊት አንተን ልወቅህ / አዝማች/
መስዋዕት ከማቅረብ ልታዘዝል
------
አሀዱ አብ ብዬ ስምህን ብቀድስ
ለድሆችም ብሰጥ ቤትህ ብገሰግስ
በመላዕከት ልሳን ብዘምር በዕልልታ
ብዘምር በዕልልታ ከበሮ ብመታ
ምን እጠቅምሀለሁ ካልፈራሁህ ጌታ
አዝማች
ተራራ እስካፈርስ ዕምነት ቢኖረኝ
ፍቅር ከሌለብኝ ምንም አይጠቅመኝም
ልቤን ስትመረምር ከሆንኩኝ ቀላል
ክርስቲያን መባሉ ምን ይጠቅመኛል
አዝማች
ጨው አልጫ ቢሆን በምን ይጣፍጣል
ከውጪ ተጥሎ በእግር ይረገጣል
አንተን ለሚከተል እንዳልሆን እንቅፋት
አምልቴ ይሁን በፍቅር በፍርሀት
አዝማች
የዕምነት ሰው መሆን ምንም አልጠቀመኝ
እኔስ መስቀልህ ነው ፍቅርህ ያሸነፈኝ
ከዕምነት የተነሳ መታዘዝ ይኑረኝ
ስምህን መፍራት ነው በህይወት የሚያኖረኝ
አዝማች
የበገና አገልግሎት በኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን"
እነርሱም፡-
1. ሰዋስዋዊ ትርጉምና
2. ሥነ ቃላዊ ትርጉም.............. ይባላሉ፡፡
1. የበገና ሰዋስዋዊ ትርጉም
"በገና" የሚለው ስምና "በገነ" የሚለው ግሥ በተለያዩ መዝገበ ቃላትና የቋንቋ ሊቃውንት ተተርጉሞ እናገኛለን፡፡
ለምሳሌ፡-
አለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ "መጽሐፈ ሰዋስው ወግስ መዝገበ ቃላት ሐዲስ" በሚል መጽሐፋቸው በሁለት መልኩ ማለት "ሲጠቅብና ሲላላ" ብለው በማመሳጠር እንዲህ ብለው ተርጉመውታል፡፡
በገና፡- በዕብራይስጥ ናጌን ይባላል ካሉ በኋላ ሲተረጉሙት ፡- ነዘረ፣ መታ፣ ደረደረ፣ ማለት ነው፡፡
ሲጠብቅ ግን ፡- ነደደ፣ ተቆጣ... ያሰኛል ብሏል፡፡
በገና፡- በቁሙ መዝሙር ማለት ነው ብለውም ፈትተውታል፡፡ (አለቃ ኪዳነ ወልደ ክፍሌ፡ መጽሐፈ ስዋስው ወግስ ወመዝገበ ቃላት ሐዲስ)
· አባ ዮሐንስ ገ/እግዚአብሔር የትግርኛ መዝገበ ቃላት በተባለ መጽሐፋቸው፡-
በገናን በቁሙ በገና ብለው ተርጉመውታል፡፡ (አባ ዮሐንስ ገ/እግዚአብሔር፣ ትግርኛ አማርኛ መዝገበ ቃላት፣ 1948፣ አሥመራ)
· ከሳቴ ብርሃን ተሰማ "የአማርኛ መዝገበ ቃላት" በተሰኘ መጽሐፋቸው እንዲህ ዓይነት ትርጉም ሰጥተውታል፡፡
በገና፡- በአሥር አዉታር ጅማት በገናን ሠራ፣ ቃኘ፣ ደረደረ፣ ድምጽን እያጣራ፣ እያጣቀሰ፣ እየነዘረ... በገናን በገነ... ካሉ በኋላ
በገነኛ፡- የሚለው ደግሞ በገናን የሚመታ፣ በገናን የሚያውቅ ደርዳሪ... ማለት ነው ብለው ተርጉመውታል፡፡ (ከሳቴ ብርሃን ተሰማ፣ የአማርኛ መዝገበ ቃላት፣ 1951 ዓ.ም፣ አርቲስቲክ ማተሚያ ቤት፣ አዲስ አበባ)
2. የበገና ሥነ ቃላዊ ትርጉም፡-
· በገነ፡- አደረቀ፣ አቃጠለ፣ አነደደ... ማለት ነው፡፡ በገናም ከዚህ የሚወጣ ስም ነው፡፡ የዚህ ትርጉም ማግኘት ዋና ምክንያትም ሁሉም ነገር (የበገና ሁለገብ ሰውነት) በደረቅ ነገሮች ማለትም በደረቅ እንጨትና በደረቅ ቆዳ እንዲሁም በደረቅ ጅማት የሚሠራ ወይም የሚዘጋጅ ስለሆነ በገና ተባለ ተብሎ ይተረጐማል፡፡
· በገና፡- "በ" እና "ገና" በመነጣጠል የሚያስገኘው ትርጉም በመጠቀም... በ ... ገና.... በገና በዓል ወይ በገና ወቅት የሚደረደር የምስጋና መሣርያ ስለሆነ በገና ተባለ ተብሎ ይተረጎማል፡፡
· በገና፡- በገነ ማለት ደረደረ ማለት ነው፡፡ ስለሆነም በገና ማለት ድርደራ፣ ምስጋና፣ መዝሙር... ማለት ነው መጽሐፍ ቅዱሳዊ መረጃ መሠረት በማድረግ ይተረጎማል፡፡ ለምሳሌ፡-
· "አቤቱ አምላኬ በበገና አመሰግናለሁ" መዝ.42/43፡4
· "ለእግዚኣብሔር በገና ደርድሩለት" መዝ.48፡5
· "እግዚኣብሔርን በመሰንቆ አመስግኑት አሥር አውታር ባለው በበገና ዘምሩለት" መዝ.32/33፡2
የዚህ አጭር ጥናታዊ ጽሑፍ ኣቅራቢ ግን ከሁለቱም ወገን በሚወሰዱ የትርጉም መመሳሰል በመነሳት በምስጢር ከበገና መንፈሳዊና ማኅበራዊ አገልግሎት ጋር የተሻለ ቀረቤታ ያለውን ትርጉም ቢሆን ይመርጣል፡፡
በመሆኑም፡-
በገነ፡- ደረደረ፣ መታ፣ አነዘረ.... ወዘተ ማለት ነው በሚለው መልካም ትርጉም ይስማማል፡፡ ምክንያቱም ከነባራዊ የበገና ማኅበራዊም ሆነ መንፈሳዊ እሴት ማለትም ከድርጊቱ ወይም ከአቀራረቡ (ከአገልግሎቱ) ጋር አብሮ ይሄዳልና ነው፡፡ ከዚህ በመነሳት፡-
በገና፡-ማለት ድርደራ፣ ምስጋና፣ መዝሙር... ወዘተ ማለት ነው፡፡ በገነኛው ቅዱስ ዳዊት በመዝሙሩ በገናን ሲተረጉም መዝሙር፣ ምስጋና... በማለት ሲገልጽ እናገኘዋለንና፡፡
የበገና ታሪካዊ አጀማመር፡-
በገና፡- በትክክል መቼና እንዴት ተጀመረ የሚለው ጥያቄ መልሱ ከባድ ቢሆንም ሁላችንም እንደምናውቀው፣ ዓለምም ቢሆን በስፋት በግልጽ በአደባባይ እያወደሰው እንዳለ የሁሉም ጥበባት ማለትም ሥጋዊ ጥበብንም ጨምሮ መገኛቸው ወይም ምንጫቸው መጽሐፍ ቅዱስ ነው፡፡ በመሆኑም በመጽሐፍ ቅዱስ ለመጀመሪያ ጊዜ ተገልጾ የምናገኘው የምስጋና ወይም የዜማ መሣሪያ በገና ብቻ ነው፡፡
· እንደ መጽሐፍ ቅዱስ እውነታ የመረመርነው እንደ ሆነ፡-
· በገና ለመጀመሪያ ጊዜ የደረደሩት የላሜህ ልጅ የዩባል /ኢዮቤል/ ልጆች ነበሩ (ዘፍ.4፡19-24)፡፡ ይኸውም ዓይነ ስውር (ማየት የተሳነው) የነበረ ላሜህ አያታቸው በበረሃ እየሄደ እያለ ቃኤል ተቅበዝባዥ ነበርና ለብቻው በዱር ተሰውሮ ሲንኮሻኮሽ ሰምቶ መንገድ ይመራው ለነበረው ረድእ "እጄ ይሞቅብኛል ቅጠሎች ሲንኮሻኮሹ እሰማለሁ አራዊት መጥቶብናል መሰለኝ ስለዚህ ድንጋይ አቀብለኝ" ኣለውና ድንጋዩን ተቀብሎ ቢወረውር የቃየን ግንባሩን መትቶ ገደለው፡፡ ቀርበው ሲመለከቱት የራሱ አባት ቃየን ሆኖ ሲያገኘው እጅግ መሪር የሆነ ለቅሶ አለቀሰ፡፡ ወደ ቤቱ ተመልሶም ዓዳና ሴላ ለሚባሉት ሚስቶቹ "ስምዓኒ ዓዳ ወሴላ አንስትያየ አነ ቀተልክዎ ለቃየን አቡየ፡- ዓዳና ሴላ ሚስቶቼ ሆይ ስሙኝ፤ እኔ ዛሬ አባቴ ቃየንን ገድየዋለሁና...." በማለት ነገራቸው፡፡ እነርሱም የሆነውን ሁሉ ታሪካዊ ተዋረዱን ጠብቀው የታሪክ እውነታውን ለልጆቻቸው ተናግረዋል፡፡ በዚህም የላሜህ የልጅ ልጆች (የዩባል ልጆች) በቃየን ሞት ብቻ ሳይሆን በወላጆቻቸው የአሟሟት ሁኔታ እጅግ አዘኑ፡፡ ይህም አቤል በቅንዓት ምክንያት በገዛ ወንድሙ በቃኤል መገደሉ፤ ቃየንም "ተባርዮን የማያስቀር አምላክ ነውና" በገደለው ዓይነት የአገዳደል ዘይቤ በድንጋይ በልጁ በላሜህ መሞቱ... እያወጡ እያወረዱ እጅግ ከማዘናቸው የተነሳ በገና ለመጀመርያ ጊዜ ከደረቁ ቁሳቁሶች አበጅተው በመሥራት በበገና እያንጎራጎሩ ሐዘናቸውን ገልጸዋል፡፡
· በዚህም በገና ከፍጥረተ ዓለም ብዙም ባልራቀ ሁኔታ (ከአዳም አምስተኛ ልጆች በሆኑ አበው) የተገኘ የመጀመርያ የሐዘን፣ የእንጉርጉሮ፣ የንስሐ፣ የልመናና የምስጋና መሣሪያ ነው እንላለን፡፡ ተዋረዱም፤
· አዳም፡- ቃኤልን ይወልዳል
· ቃኤል፡- ላሜህን ይወልዳል
· ላሜህ፡- ዮባልን ይወልዳል
· ዮባል፡- በገና የሚደረድሩትን ይወልዳል (ስማቸው በመጽሐፍ ቅዱስ በግልጽ አልተገለጸም)፡፡
· በመሆኑም የአራተኛ ትውልድ ልጆች ማለትም ከአዳም አምስተኛ ትውልድ በሆኑት በእነዚህ አበው ምክንያት በገናን ተዘጋጅቶ መደርደር ተጀመረ፡፡
ቃለ በገና፡- ቃለ ማኅዘኒ
ድምፀ ማኅዘኒ ... ነው፡፡
ምክንያቱም በተለይ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን ሊቃውንት አራቅቀው እንደሚተረጉሙት ይህ ምድራዊ ማኅዘኒ ዜማ የመጣው በዮባል ልጆች ኃዘንና እንጉርጉሮ ምክንያት እንደሆነ ይኸው ከላይ የተጠቀሰው ታሪክ ጠቅሰው ያትታሉ፣ ያመሰጥራሉ፡፡
ይኸውም ከላይ እንደተገለጸው፡-
· ቃየል ወንድሙ አቤልን መግደሉ፤
· ቃየል ደግሞ በልጁ በላሜህ መገደሉን፤ እያስታወሱ የዩባል ልጆች የደረቀ እንጨት ጠርበውና አለዝበው፣ ቆዳ ወጥረው፣ ፍቀው፣ አድርቀውና ዳምጠው፣ ጅማት አክርረውና አበግነው... በቃለ ማኅዘኒ፣ በድምፀ ማኅዘኒ... ያንጐራጉሩ ነበር በማለት ሊቃውንቶቻችን ያትታሉ፡፡
· በዚህ ታሪካዊ እውነታ ምክንያት ነው "በገና" ቃለ ማኅዘኒ፣ ድምጸ ማኅዘኒ ሆኖ የሐዘን ማለትም የንስሐ፣ የልመናና የምስጋና ማቅረቢያ የዜማ መሣሪያ በመሆን አገልግሎት በመስጠት ላይ የሚገኘው፡፡
የበገና የአጀማመሩ ታሪክ በዩባል ልጆች ቢሆንም ዘመናት አልፎ ከትውልድ ትውልድ ሲተካ ይዘቱም ሆነ ዓይነቱ እየተሸሻለ መጥቶ የበገና አጠቃላይ ማኅበራዊ ሚናውም ሆነ መንፈሳዊ አገልግሎት ይበልጥ ጎልቶ የታወቀው ግን በመዝሙረኛው (በበገነኛው) በቅዱስ ዳዊት ምክንያት ነው፡፡
የበገና አገልግሎት፤
በገና የሚያገለግለው ለመንፈሳዊ ትሩፋት ማለትም ለምስጋናና ለልመና ብቻ ነው፡፡ በመሆኑም ተመርጦ ለቤተክርስቲያን አገልግሎት ይውላል፡፡
ለምሳሌ፡-
· "አቤቱ አምላኬ በበገና አመሰግንሀለሁ" መዝ.42/43/4
· "አሥር አውታርም ባለው በበገና ዘምሩለት" መዝ.32/33/2
· "ለእግዚአብሔር በገና ደርድሩለት" መዝ.4.8/5/... ወዘተ ከተመዘገቡት መጽሐፍ ቅዱሳዊ መረጃዎች ጥቂቶቹ ናቸው፡፡
ከዚህ በተጨማሪም እንደአስፈላጊነቱ ለማኅበራዊ እሴት፣ ለሃገር ክብር፣ ለሉዓላዊነት... በገና ይደረደራል፡፡ ለዚህ ጥሩ ማስረጃችን በአፄ ቴዎድሮስ ጊዜ የተደረደረውና እስከ አሁን ድረስ የበገና መማርያ የሆነው የበገና አገልግሎት ነው፡፡
ከዚህ ውጭ በገና ለዓለማዊ ፍላጐት ማስፈጸሚያ ማለትም፡-
· ለዳንስና ለዳንኪራ
· ለዘፈንና ለጭፈራ
· ለዝናና ለጉራ
· ለቀልድና ለፉከራ ... ወዘተ ፈጽሞ አገልግሎት አይሰጥም፡፡
የበገና ጥቅም፡-
ከላይ እንደተገለጸው በገና በዋናነት ለመለኮታዊ የእግዚአብሔር ፈቃድ ማስፈጸሚያ ማለትም ለምስጋናና ለልመና የሚያገለግል ሲሆን በተጨማሪም ለማኅበራዊ እሴት መግለጫ የሚውል መንፈሳዊና ጥንታዊ የዜማ መሣሪያ ነው፡፡
ለምሳሌ፡-
· እግዚአብሔርን ለማመስገን እና እግዚአብሔርን ለመለመን
ስለ በገና በመጽሐፍ ቅዱስ የተጻፉ በአብዛኞቹ የሚገልጹት "በገና ለምስጋናና ለልመና ሲቀርብ" በመሆኑ ከመጽሐፍ ቅዱስ ጥቅስ ማውጫ ያገኘኋቸው እነሆ፡፡
ኦሪት ዘፍጥረት
4፥21
የወንድሙም ስም ዩባል ነበረ እርሱም በገናንና መለከትን ለሚይዙ አባት ነበረ።
31፥27
ስለምን በስውር ሸሸህ? ከእኔም ከድተህ ስለምን ኮበለልህ? በደስታና በዘፈን በከበሮና በበገና እንድሰድድህ ለምን አልነገርኸኝም?
መጽሐፈ ሳሙኤል ቀዳማዊ
10፥5
ከዚያም በኋላ የፍልስጥኤማውያን ጭፍራ ወዳለበት ወደ እግዚአብሔር ኮረብታ ትመጣለህ ወደዚያም ወደ ከተማይቱ በደረስህ ጊዜ፥ በገናና ከበሮ እምቢልታና መሰንቆ ይዘው ትንቢት እየተናገሩ ከኮረብታው መስገጃ የሚወርዱ የነቢያት ጉባኤ ያገኙሃል።
16፥16
በገና መልካም አድርጎ የሚመታ ሰው ይሹ ዘንድ ጌታችን በፊቱ የሚቆሙትን ባሪያዎቹን ይዘዝ ከእግዚአብሔርም ዘንድ ክፉ መንፈስ በሆነብህ ጊዜ በእጁ ሲመታ አንተ ደኅና ትሆናለህ አሉት።
16፥17
ሳኦልም ባሪያዎቹን፦ መልካም አድርጎ በገና መምታት የሚችል ሰው ፈልጋችሁ አምጡልኝ አላቸው።
16፥18
ከብላቴኖቹም አንዱ መልሶ፦ እነሆ፥ መልካም አድርጎ በገና የሚመታ የቤተ ልሔማዊውን የእሴይን ልጅ አይቻለሁ እርሱም ጽኑዕ ኃያል ነው፥ በነገርም ብልህ፥ መልኩም ያማረ ነው፥ እግዚአብሔርም ከእርሱ ጋር ነው አለ።
16፥23
እንዲህም ሆነ ከእግዚአብሔር ዘንድ ክፉ መንፈስ በሳኦል ላይ በሆነ ጊዜ ዳዊት በገና ይዞ በእጁ ይመታ ነበር ሳኦልንም ደስ ያሰኘው ያሳርፈውም ነበር፥ ክፉ መንፈስም ከእርሱ ይርቅ ነበር።
18፥10
በነጋውም ሳኦልን ክፉ መንፈስ ከእግዚአብሔር ዘንድ ያዘው፥ በቤቱም ውስጥ ትንቢት ተናገረ። ዳዊትም በየቀኑ ያደርግ እንደ ነበረ በእጁ በገና ይመታ ነበር። ሳኦልም ጦሩን በእጁ ይዞ ነበር።
19፥9
ሳኦልም ጦሩን ይዞ በቤቱ ተቀምጦ ሳለ ክፉ መንፈስ ከእግዚአብሔር ዘንድ ያዘው። ዳዊትም በእጁ በገና ይመታ ነበር።
መጽሐፈ ሳሙኤል ካልዕ
6፥5
ዳዊትና የእስራኤልም ቤት ሁሉ በቅኔና በበገና በመሰንቆም በከበሮም በነጋሪትና በጸናጽል በእግዚአብሔር ፊት በሙሉ ኃይላቸው ይጫወቱ ነበር።
መጽሐፈ ነገሥት ቀዳማዊ
10፥12
ንጉሡም ከሰንደሉ እንጨት ለእግዚአብሔር ቤትና ለንጉሡ ቤት መከታ፥ ለመዘምራኑም መሰንቆና በገና አደረገ እስከ ዛሬም ድረስ እንደዚያ ያለ የሰንደል እንጨት ከቶ አልመጣም አልታየምም።
መጽሐፈ ነገሥት ካልዕ
3፥15
አሁንም ባለ በገና አምጡልኝ አለ። ባለ በገናውም በደረደረ ጊዜ የእግዚአብሔር እጅ መጣችበት
መጽሐፈ ዜና መዋዕል ቀዳማዊ
13፥8
ዳዊትና እስራኤል ሁሉ በቅኔና በበገና በመሰንቆና በከበሮ በጸናጽልና በመለከት በእግዚአብሔር ፊት በሙሉ ኃይላቸው ይጫወቱ ነበር።
15፥16
ዳዊትም በዜማ ዕቃ በመሰንቆና በበገና በጸናጽልም እንዲያዜሙ፥ ድምፃቸውንም በደስታ ከፍ እንዲያደርጉ መዘምራኑን ወንድሞቻቸውን ይሾሙ ዘንድ ለሌዋውያን ኣለቆች ተናገረ።
15፥21
መቲትያ፥ ኤልፍሌሁ፥ ሚቅኒያ፥ ዖቤድኤዶም፥ ይዒኤል፥ ዓዛዝያ ስምንት አውታር ባለው በገና ይዘምሩ ነበር።
15፥28
እንዲሁ እስራኤል ሁሉ ሆ እያሉ ቀንደ መለከትና እምቢልታ እየነፉ፥ ጸናጽልና መሰንቆም በገናም እየመቱ፥ የእግዚአብሔርን የቃል ኪዳን ታቦት አመጡ።
16፥5
አለቃው አሳፍ ነበረ ከእርሱም በኋላ ዘካርያስ፥ ይዒኤል፥ ሰሚራሞት፥ ይሒኤል፥ መቲትያ፥ ኤልያብ፥ በናያስ፥ ዖቤድኤዶም፥ ይዒኤል በመሰንቆና በበገና አሳፍም በጸናጽል ይዘምሩ ነበር።
25፥1
ዳዊትና የሠራዊቱ አለቆችም ከአሳፍና ከኤማን ከኤዶታም ልጆች በመሰንቆና በበገና በጸናጽልም ትንቢት የሚናገሩትን ሰዎች ለማገልገል ለዩ በአገልግሎታቸውም ሥራ የሠሩ ሰዎች ቍጥር ይህ ነበረ።
መጽሐፈ ዜና መዋዕል ካልዕ
5፥12
መዘምራንም የነበሩት ሌዋውያን ሁሉ፥ አሳፍና ኤማን ኤዶታምም ልጆቻቸውም ወንድሞቻቸውም፥ ጥሩ በፍታ ለብሰው ጸናጽልና በገና መሰንቆም እየመቱ በመሠዊያው አጠገብ በመሥራቅ በኩል ቆመው ነበር ከእነርሱም ጋር መቶ ሀያ ካህናት መለከት ይነፉ ነበር። ካህናቱም ከመቅደሱ በወጡ ጊዜ፥
9፥11
ንጉሡም ከሰንደሉ እንጨት ለእግዚአብሔር ቤትና ለንጉሡ ቤት ደርብ፥ ለመዘምራኑም መሰንቆና በገና አደረገ እንደዚህም ያለ በይሁዳ ምድር ከቶ አልታየም ነበር።
20፥28
በበገናም በመሰንቆም በመለከትም ወደ ኢየሩሳሌም ወደ እግዚአብሔርም ቤት ገቡ።
29፥25
ይህንም ትእዛዝ እግዚአብሔር በነቢያቱ እጅ አዝዞአልና እንደ ዳዊትና እንደ ንጉሡ ባለ ራእይ እንደ ጋድ፥ እንደ ነቢዩም እንደ ናታን ትእዛዝ፥ ጸናጽልና በገና መሰንቆም አስይዞ ሌዋውያንን በእግዚአብሔር ቤት አቆመ።
መጽሐፈ ነህምያ
12፥27
የኢየሩሳሌምንም ቅጥር በቀደሱ ጊዜ ቅዳሴውን በደስታና በምስጋና በመዝሙርም በጸናጽልም በበገናም በመሰንቆም ለማድረግ ወደ ኢየሩሳሌም ያመጡአቸው ዘንድ ሌዋውያኑን በየስፍራቸው ሁሉ ፈለጉ።
መዝሙረ ዳዊት
33፥2
እግዚአብሔርን በመሰንቆ አመስግኑት፥ አሥር አውታርም ባለው በበገና ዘምሩለት።
43፥4
ወደ እግዚአብሔር መሠዊያ፥ ጕልማስነቴንም ደስ ወዳሰኛት ወደ አምላኬ እገባለሁ አቤቱ አምላኬ፥ በበገና አመሰግንሃለሁ።
49፥4
ጆሮዬን ወደ ምሳሌ አዘነብላለሁ፥ በበገናም ምሥጢሬን እገልጣለሁ።
54፥0
ለመዘምራን አለቃ በበገናዎች ዜፋውያን መጥተው ለሳኦል፦ እነሆ ዳዊት በእኛ ዘንድ ተሸሽጓል ብለው በነገሩት ጊዜ የዳዊት ትምህርት።
55፥0
ለመዘምራን አለቃ በበገናዎች የዳዊት ትምህርት።
57፥8
ክብሬ ይነሣ፥ በገናና መሰንቆም ይነሡ እኔም ማልጄ እነሣለሁ።
61
ለመዘምራን አለቃ በዎች የዳዊት መዝሙር።
67
ለመዘምራን አለቃ በበገናዎች የዳዊት መዝሙር።
71፥22
እኔም በበገና ስለ እውነትህ አመሰግንሃለሁ የእስራኤል ቅዱስ አምላክ ሆይ፥ በመሰንቆ እዘምርልሃለሁ።
76
ለመዘምራን አለቃ በበገናዎች ስለ አሦራውያን የአሳፍ የምስጋና መዝሙር።
81፥2
ዝማሬውን አንሡ ከበሮንም ስጡ፥ ደስ የሚያሰኘውን በገና ከመሰንቆ ጋር
92፥3
አሥር አውታር ባለው በበገና፥ ከምስጋና ጋርም በመሰንቆ።
108፥2
በገና ሆይ፥ ተነሥ፥ መሰንቆም እኔም ማልጄ እነሣለሁ።
144፥9
አቤቱ፥ አዲስ ቅኔ እቀኛልሃለሁ አሥር አውታር ባለው በገና እዘምርልሃለሁ።
150፥3
በመለከት ድምፅ አመስግኑት በበገናና በመሰንቆ አመስግኑት።
ትንቢተ ኢሳይያስ
5፥12
መሰንቆና በገና ከበሮና እምቢልታም የወይን ጠጅም በግብዣቸው አለ የእግዚአብሔርን ሥራ ግን አልተመለከቱም፥ እጁም ያደረገችውን አላስተዋሉም።
14፥10
እነዚህ ሁሉ። አንተ ደግሞ እንደ እኛ ደክመሃልን? እኛንስ መስለሃልን? ጌጥህና የበገናህ ድምፅ ወደ ሲኦል ወረደ
ሰቆቃው ኤርምያስ
5፥14
ሽማግሌዎች ከአደባባይ፥ ጕልማሶች ከበገናቸው ተሻሩ።
ትንቢተ ሕዝቅኤል
33፥32
እነሆ፥ አንተ መልካም ድምፅ እንዳለው እንደሚወደድ መዝሙር ማለፊያም አድርጎ በገና እንደሚጫወት ሰው ሆነህላቸዋል ቃልህንም ይሰማሉ ነገር ግን አያደርጉትም።
ትንቢተ ዳንኤል
3፥5
የመለከትንና የእንቢልታን፥ የመሰንቆንና የክራርን፥ የበገናንና የዋሽንትን፥ የዘፈንንም ሁሉ ድምፅ በሰማችሁ ጊዜ፥ ተደፍታችሁ ንጉሡ ናቡከደነፆር ላቆመው ለወርቁ ምስል እንድትሰግዱ ታዝዛችኋል።
3፥7
ስለዚህ በዚያን ጊዜ አሕዛብ ሁሉ የመለከቱንና የእንቢልታውን፥ የመሰንቆውንና የክራሩን፥ የበገናውንና የዘፈኑንም ሁሉ ድምፅ በሰሙ ጊዜ፥ ወገኖችና አሕዛብ በልዩ ልዩ ቋንቋም የተናገሩ ሁሉ ተደፉ፥ ንጉሡም ናቡከደነፆር ላቆመው ለወርቅ ምስል ሰገዱ።
3፥10
አንተ፥ ንጉሥ ሆይ። የመለከትንና የእንቢልታን፥ የመሰንቆንና የክራርን፥ የበገናንና የዋሽንትን፥ የዘፈንንም ሁሉ ድምፅ የሚሰማ ሰው ሁሉ ተደፍቶ ለወርቁ ምስል ይስገድ
3፥15
አሁንም የመለከቱንና የእንቢልታውን የመሰንቆውንና የክራሩን የበገናውንና የዋሽንቱን የዘፈኑንም ሁሉ ድምፅ በሰማችሁ ጊዜ ተደፍታችሁ ላሠራሁት ምስል ብትሰግዱ መልካም ነው ባትሰግዱ ግን በዚያ ጊዜ በሚነድድ እሳት እቶን ውስጥ ትጣላላችሁ ከእጄስ የሚያድናችሁ አምላክ ማን ነው? ብሎ ተናገራቸው።
የዮሐንስ ራእይ
5፥8
መጽሐፉንም በወሰደ ጊዜ አራቱ እንስሶችና ሀያ አራቱ ሽማግሌዎች በበጉ ፊት ወደቁ፥ እያንዳንዳቸውም በገናንና የቅዱሳን ጸሎት የሆነ ዕጣን የሞላበትን የወርቅ ዕቃ ያዙ።
14፥2
እንደ ብዙ ውኃም ድምፅና እንደ ታላቅ ነጐድጓድ ድምፅ ያለ ከሰማይ ድምፅን ሰማሁ፥ ደርዳሪዎችም በገና እንደሚደረድሩ ያለ ድምፅ ሰማሁ።
15፥2
በእሳትም የተቀላቀለውን የብርጭቆ ባሕር የሚመስለውን አየሁ፥ በአውሬውና በምስሉም በስሙም ቍጥር ላይ ድል ነሥተው የነበሩት የእግዚአብሔርን በገና ይዘው በብርጭቆ ባሕር ላይ ሲቆሙ አየሁ።
18፥22
በገና የሚመቱና የሚዘምሩም ድምፅ እንቢልታንና መለከትንም የሚነፉ ድምፅ ከእንግዲህ ወዲህ በአንቺ ውስጥ ከቶ አይሰማም፥ የእጅ ጥበብም ሁሉ አንድ ብልሃተኛ እንኳ ከእንግዲህ ወዲህ በአንቺ ውስጥ ከቶ አይገኝም፥ የወፍጮ ድምጽም ከእንግዲህ ወዲህ በአንቺ ውስጥ ከቶ አይሰማም፥
ትንቢት ለመናገር
ቅዱስ ዳዊት የተናገራቸው ቃለ ትንቢቶች በሙሉ መመልከት ወይም ማንበብ በቂ ነው፡፡
· "ወደዚያም ወደ ከተማይቱ በደረስህ ጊዜ፥ በገናና ከበሮ እምቢልታና መሰንቆ ይዘው ትንቢት እየተናገሩ ከኮረብታው መስገጃ የሚወርዱ የነቢያት ጉባኤ ያገኙሃል" 1ኛ መ. መሳ. 10፡5
· ከመናፍስት ሥቃይ ለመዳን
· "እንዲህም ሆነ ከእግዚአብሔር ዘንድ ክፉ መንፈስ በሳኦል ላይ በሆነ ጊዜ ዳዊት በገና ይዞ በእጁ ይመታ ነበር፡፡ ክፉ መንፈስም ከእርሱ ይርቅ ነበር" (1ኛሳሙ.16፡23) እንዲል፡፡
የሀገር ሉዓላዊነት ለመግለጽ ... ወዘተ ይጠቅማል፡፡
· "ፈረሱ አባ ታጠቅ ስሙ ቴዎድሮስ..... እኔ መዩ ቱርክን ባይ የምሸሽ ነኝ ወይ...." እንደ ምሳሌ ልንወስደው እንችላለን፡፡
በገና ወደ ሀገራችን እንዴት መጣ?
የበገና ወደ ሀገራችን ኢትዮጵያ የአመጣጥ ታሪክ ሁለት ዓይነት አመለካከቶች አሉ፡፡
1. የሀገራችን ኢትዮጵያ የሥልጣኔዋ ውጤትና በሕገ ልቡና የማመንዋ ውጤት ነው፡፡ /የተጀመረ እዚሁ ሀገራችን ነው የሚል አስተምህሮ ነው፡፡/
2. በቀዳማዊ ምኒሊክ ጊዜ ከታቦተ ጽዮን ጋራ አብረው ከመጡት የዜማና የሥርዓተ አምልኮ ንዋያተ ቅድሳት፣ መጻሕፍት... ወዘተ አንድ ሆኖ የመጣ ነው የሚሉ ሲሆን ይህንኑ አመለካከትም ይበልጥ በሀገራችን ጠበብት ሊቃውንት በስፋት ይተረጉማል፣ ይተረካል... ይታመናልም፡፡
የበገና አሠራር፡-
· በገና የሚሠራው፡- ከደረቀ እንጨት /ተጠርቦና ለዝቦ እንዲሁም በልዩ ጥበብ ተውቦ/
· ከደረቀ ቆዳ፡- /ተፍቆና ተዳምጦ እንዲሁም ዙሪያውን ተሰፍቶ/
· ከደረቀ ጅማት፡- /በግኖና ከርሮ ከላይ እስከ ታች ተወጥሮ፣ በቁጥር ተቀምሮ ይሠራል፡፡/
የበገና አቀራረብ ዘዴዎች፡-
በገና በሁለት መልኩ ሊቀርብ ወይ ሊደረደር ይችላል፡፡
1. በእጅና፡-
2. በድሕንጻ፡- (ድሕንጻ፡- መግረፊያ ሆኖ እጅግ መሳጭና የበለጠ በሚመስጥ መልኩ በገናውን የሚያስጮኽ ጥንታዊ የዜማ መሣርያ ወይም የበገና ማጫወቻ ነው)
"በድሕንጻ መንፈስ ዝብጢ አውታረ መሰንቆሁ ለልብየ ወአስተንፍሲ ውስተ አፉየ ከመ እኩን እንዚራሁ ለበኩርኪ......) እንዲል (መጽሐፈ ሰዓታት፡ እሴብሕ ጸጋኪ ይመልከቱ)
ከበገና ምሳሌያዊ ትምህርቶች፡-
· ላይኛው፡- የፈቃደ እግዚአብሔር
· ታችኛው፡- የማኅፀነ ድንግል
· ግራና ቀኙ፡- የሚካኤልና የገብርኤል
· አሥሩ አውታር፡- የዓሠርቱ ቃላት
· አውታሩ በእጅ ሲመታ ሁለቱም ማለትም አውታሩንና እጁን ተዋሕደው ድምፁ የሚሰማው ከታችኛው (ከቆዳው) ዘንድ እንደ ሆነ ሁሉ መለኮትና ሥጋ ተዋሕደው ከማኅፀነ ድንግል ዘንድ ለማደራቸው ምሳሌ ነው፡፡
አንድም፡-
· ላይኛውና ታችኛው፡- የሰማይና የምድር
· ግራና ቀኙ፡- የብሉይና የሐዲስ
· አሥሩ አውታር፡- የዓሠርቱ ትእዛዛት
· በብሉይ ኪዳን ፈጣሪና ፍጡርን የሚያገናኙ ዓሠርቱ ትእዛዛት ስለነበሩ በዚሁ ተመስሏል፡፡
የበገና ቅኝቶ፡-
በገና ሦስት ዓይነት ቅኝት አለው፡፡ እነርሱም፡-
1. በበገና ቅኝት ሰላምታ በተለምዶ አምባሰል እንደሚባለው ነው፤
2. በበገና ቅኝት እርግብና ዋኔን በተለምዶ ትዝታ እንደሚባለው ነው፤
3. በበገና ቅኝት ስለቸርነትህ በተለምዶ አንቺ ሆዬ ለኔ እንደሚባለው ነው፤
በተለምዶ ያልኩበት ምክንያት በሌሎች የዜማ መሣርያ (በዘፈን መሣርያዎች) የሚሰጣቸው ስም ሲሆን በገና ደግሞ የራሱ የሆነ መንፈሳዊ አገልግሎት የሚያበረክትበት የራሱ መዝሙርና የቅኝት ስልት ያለው እድሜ ጠገብ ቅርስ በመሆኑ "በተለምዶና በበገና" ተብለው ቀርበዋል፡፡ ከሁለቱም በአንዱ ግልጽ እንዲሆን ታስቦ ብቻ ነው፡፡ በመጨረሻ ስለ በገና ለወደፊት ሰፊ ነገር የምለው ነገር ቢኖረኝም ግን ለጊዜው ለማጠቃለል ያህል፡-
በበገና፡-
· እግዚአብሔር፡- ይመሰገንበታል፣ ይቀደስበታል፣ ይለመንበታል... ፡፡
· ቅዱሳን፡- ይከበሩበታል፣ ይታሰቡበታል... ፡፡
· ሕሙማን፡- ይፍወሱበታል...፡፡
· ሕዙናን፡- ይጽናኑበታል....፡፡
· አማኞች፡- ይመከሩበታል...፡፡
የሀገረ ክብር፡- ይገለጽበታል፣ ይነገርበታል... እያልኩ ለወደፊት በገና እንዴት እንደሚደረደር ለማሳየትና የድምጹን ሁኔታ ለማስተማር በድምጽ፣ እንዲሁም በድምጽ ወምስል ለማዘጋጀት ሐሳብ አለ፤ ሁሉን የሚፈጽም ግን እግዚአብሔር ስለሆነ የዚህ ታሪካዊና ጥንታዊ የዜማ መሣርያ ጣዕም ለሥርዓተ አምልኮ፣ ለልመናና ለምስጋና ተጠቅመንበት ሕይወታችን በንስሐ መርተን ፍጻሜአችን ያማረ የተስተካከለ እንዲሆንልን አምላከ ዳዊት እግዚአብሔር ይርዳን፤ የወላዲተ አምላክ ድንግል ማርያም ጣዕም በአንደበታችን ፍቅርዋንም በልቡናችን ይሣልልን፡፡ አሜን!
(በመምህር ሙሴ ኃይሉ (B.TH, MA ))
ምንም አስተያየቶች የሉም :
አስተያየት ይለጥፉ